Türkoğuz Kılıçgedik yazdı: Alevilik hakkında, son yıllarda yapılan tanım ve teorilerin çöküşü

Alevilik-Bektaşilik üzerine son yıllarda öne sürülen Şii, Şaman, Zerdüşt, Luvi, Işıkçı ve Doğa İnancı gibi teorilerin çöküşe uğradığını savunan araştırmacı Türkoğuz Kılıçgedik, bu inancın tek tanımlayıcı unsuru olarak "Dört Kapı Kırk Makam" öğretisini işaret etti. Kılıçgedik, Aleviliğin özerk yapısını bozan bu yaklaşımların yerine, tarihsel kaynaklar ve toplumsal normlara dayalı bir tanımlama yapılması gerektiğini vurguladı.

T.C. Alevi-Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Alevi kurumları ve cemevlerinin Dört Kapı öğretisini resmi müfredata entegre ederek yaygınlaştırması gerektiğini önerdi. Bu yaklaşımın, Aleviliğin evrensel ilkelerini koruyan bağımsız bir çatı oluşturduğunu belirten Kılıçgedik, teorilerin "Dört Kapı karşısında tamamen çöktüğünü" ifade etti.

Türkoğuz Kılıçgedik'in makalesinin tam metni şöyle:

ALEVİLİK HAKKINDA, SON YILLARDA YAPILANTANIM VE TEORİLERİN ÇÖKÜŞÜ

Alevilik-Bektaşilik hakkında son yıllarda yapılan Şii, Şaman, Zerdüşt, Luvi, Işıkçı, Doğa İnancı gibi tüm tanım ve teorilerin çökmesine vesile olan Alevilik-Bektaşiliğin tek öğretisi ve sistemi, Dört Kapı öğretisi ve sistemidir.

Bir toplum ve ilgili öğretisi hakkında bir tanımlama yapıldığında, toplumun yazılı tarih kaynakları, toplumun kendisi ve uzun yıllar kendi içinde icra ettiği öğreti ve ilgili norm, inanç, kültür gibi temel yapıları esas alınır. Bu yapılar esas alınarak toplum ve öğretisi hakkında öz ve özerk bir tanımlanma yapılır.

Alevilik-Bektaşiliğin yazılı tarih metinleri, toplum, öğretisi ve ilgili norm, inanç, kültürü yakından incelendiğinde Alevilik-Bektaşilik tüm boyutu ve geniş kapsamıyla sadece Dört Kapı öğretisi ve sistemi içinde bir bütün olarak tanımlanabilir.

Günümüzde Aleviliğin Şii, Şaman, Zerdüşt, Luvi, Işıkçı, Doğa İnancı gibi inanç ve oluşumlarla tanımlanması Aleviliğin tarihsel, toplumsal gerçeği, öğretisi ve ilgili norm, inanç, kültür esasları ve özerkliğiyle kesinlikle hiçbir şekilde bağdaşmıyor.

Bu gibi tanımlamalar Alevilik-Bektaşiliği öz varlığından ve özerkliğinden koparıp başka bir toplum ve öğretinin uzantısı veya koluymuş gibi dar ve önü kapalı bir labirent haline getirmekten öte bir anlam taşımaz.

Aleviliğin tarihsel gerçeği, toplum öğretisi ve ilgili norm, inanç, kültür esasları yakından incelendiğinde Aleviliğe öz ve özerklik kazandıran tek çatı yapı Dört Kapı öğretisi ve sistemidir.

Dört Kapı öğretisi ve sistemi tarih boyunca toplum içinde ve özelikle ocak, tekke ve dergahlar da daha çok aşağıdaki dört temel yapı üzerinden özünü bulup bağımsız bir konumda kendini gerçekleştirmiştir.

1, Kurumsal Yapı

2. Toplumsal Yapı

3. İşlevsel Yapı

4. İçsel (içselleştirme) Yapı

Toplumun inanç, kültür ve evrensel ilkelerini geniş kapsamıyla kendi içinde barındıran bu bağımsız yapı tarih içinde kısaca “Dört Kapı Kırk Makam” öğreti ve sistemi olarak tanımlanarak tescillenmiştir.

Dört Kapı (kırk makam) öğretisi ve sistemi kademeli ve kendine has olan bu özel konumuyla Şii, Şaman, Zerdüşt, Luvi, Işıkçı, Doğa İnancı veya benzeri hiçbir inanç ve oluşumda yoktur.

Ayrıca Dört Kapı öğretisi ve sistemi, kademeli yapısı itibariyle tüm oluşumların en üst mertebesini hedeflediği için hiçbir inanç ve oluşumla aynı seviyede değildir. Dolayısıyla Alevilik-Bektaşilik bu konumuyla hiçbir inanç ve oluşumla aynı seviyede değildir.

Alevilikle ilişkilendirilen bu inanç veya oluşumların Alevilikle ilgili tarihsel, kurumsal, toplumsal, işlevsel ve içsel bir karşılığı olmadığı için Alevilik-Bektaşilikle beraber anılması mümkün değildir.

Dolayısıyla Alevi-Bektaşiliği Şii, Şaman, Zerdüşt, Luvi, Işıkçı, Doğa İnancı veya benzeri inanç ve oluşumlarla tanımlayan teorilerin hepsi Dört Kapı öğreti ve sistemi karşısında tamamen çökmüştür.

Geriye sadece T.C. Alevi - Bektaşi Kültür ve Cemevi Başkanlığı, Mili Eğitim, Alevi kurumları, Cem Evleri gibi kurumların Dört Kapı öğretisi ve sistemini Alevilik-Bektaşiliğin öğreti ve sistemi ve dersleri olarak insanlara öğretmesi, yaygınlaştırıp yaşatması gerekir.