Türkoğuz Kılıçgedik yazdı: Dört kapı içinde Alevilik-Bektaşiliğin aşaması

**Alevilik-Bektaşilikte Dört Kapı Öğretisi: Manevi Yolun A şamaları**

Alevilik-Bektaşilik inancında Dört Kapı öğretisi, Hz. Ali’ye dayandırılan velayet sisteminin temelini oluşturuyor. Şeriat, Tarikat, Marifet ve Hakikat Kapıları olarak adlandırılan bu öğreti, manevi yükselişin kademeli aşamalarını ifade ediyor. Türkoğuz Kılıçgedik’in kaleme aldığı yazıya göre, bu sistem Kırklar Meclisi ile kurumsallaşmış ve her kapıda onar kişilik görev dağılımıyla toplam kırk makam ortaya çıkmıştır.

Dört Kapı öğretisi, tıpkı ilkokul, ortaokul, lise ve üniversite gibi eğitim aşamalarına benzetiliyor. Her kapı, bireyin bilgi, birikim, deneyim ve kişilik gelişiminde daha üst seviyelere ulaşmasını sağlıyor. Şeriat Kapısı, İslam’ın temel esaslarını öğrenen toplumu; Tarikat Kapısı ise Alevilik yoluna girenleri temsil ediyor. Marifet ve Hakikat Kapıları ise bu manevi yolculuğun daha ileri aşamalarını oluşturuyor.

Şeriat ve Tarikat Kapıları

Şeriat Kapısı, Hz. Muhammed’in peygamberlik öğretisine dayanırken, Tarikat Kapısı Hz. Ali’nin velayet öğretisine bağlıdır. Şeriat Kapısını tamamlayan birey, Tarikat Kapısına geçmek için bir pir veya rehbere bağlanarak tövbe eder ve Alevi yoluna adım atar. Bu süreç, Alevilikte her bireyin bir pir veya rehberle manevi bir bağ kurmasını zorunlu kılıyor. Hz. Muhammed ve Hz. Ali döneminde Tarikat Kapısı, Ehl-i Beyt ve Kırklar Meclisi çevresinde şekillenmiş; bu gelenek, Hz. Ali soyu, ocak, tekke ve dergâhlar aracılığıyla Alevilik olarak günümüze ulaşmıştır.

Tarikat Kapısı: Yolun Başlangıcı

Kılıçgedik’e göre, Tarikat kelimesi “yol”, Kapı ise bu yolun “aşaması” anlamına geliyor. Şeriat Kapısını eksiksiz tamamlayan birey, Tarikat Kapısına geçerek Alevilik öğretisine göre yetişiyor. İmam Cafer Sadık, Şeyh Safi Buyruk yazmaları ve Hacı Bektaş Veli’ye ait eserler, Tarikat Kapısına geçişin ilk makamı olarak tövbe edip bir pir veya rehbere bağlanmayı şart koşuyor.

Alevi-Bektaşi Toplumu ve Velayet

Dört Kapı öğretisi bağlamında, Hz. Ali ve On İki İmamlar’ın velayetine bağlı olan Alevi-Bektaşi toplumu, Tarikat Kapısı esaslarını uygulayan tek topluluk olarak öne çıkıyor. Şeriat Kapısı İslam’ın, Tarikat Kapısı ise Aleviliğin tüm esaslarını kapsıyor. Her ne kadar her kapı “On Makam” ilkeleriyle sınırlı gibi görünse de, Şeriat Kapısı peygamberliğin, Tarikat Kapısı ise velayetin bütününü içeriyor.

Türkoğuz Kılıçgedik’in kaleme aldığı yazı şöyle:

DÖRT KAPI İÇİNDE ALEVİLİK-BEKTAŞİLİĞİN AŞAMASI

Dört Kapı öğretisi ve sistemi Hz. Ali'ye verilen Velayetin öğretisi ve sistemidir. Bu kapılar Şeriat, Tarikat, Marifet ve Hakikat Kapıları olarak adlandırılır ve kademeli olarak sıralanır.

Dört Kapı öğreti ve sistemi Kırklar Meclisiyle kurumsallaşmış. Kırk kişilik Meclis görevleri ise her kapıda onar kişilik görev alarak Kırk Makama (kırk göreve) sahip olmuşlar.

Ayrı ayrı onar kişi her Kapı öğretisini bu kapıların aşamasına geçen insanların yükseldiği eğitim düzeyine göre öğreterek yaygınlaştırmışlar.

Tıpkı ilkokul, ortaokul, lise, ünüverisite eğitim aşamalarında olduğu gibi her kapı aşaması geçildikçe bilgi, birikim, deneyim, kişliik gelişimi daha üst seviyelere yükselmiş.

Dört Kapı öğretisine göre İslam'a dahil olup İslam ve ilgili Peygamberlik öğretisini Velayete bağlı Şeriat Kapı esaslarına göre öğrenen insanlar Şeriat Kapı (İslam) toplumudur.

Şeriat Kapı öğretisini tamamlayıp Tarikat Kapı aşamasına geçen kesim ise Tarikat Kapı (Alevi) toplumudur.

Şeriat Kapı inanç öncüsü Velayete bağlı İmamdır. Tarikat Kapı yol öncüsü Velayete bağlı pir veya rehberdir.

Hz. Muhammed ve Hz. Ali döneminde Tarikat Kapı toplumu Ehlibeyt ve ilgili Kırklar Meclisinden oluştu. Bu oluşumun devamı daha çok Hz. Ali soyu ve Hz. Ali Velayetine bağlı ocak, tekke, dergah ve ilgili toplum üzerinden devam edip en son Alevilik olarak tanımlandı.

Dört Kapı öğretisine ve Tarikat kelime anlamına göre "Tarikat" YOLDUR.. "Kapı" ise bu yolun ulaştığı AŞAMADİR. Yani Tarikat Kapı aşamasına geçen kişi "Yol aşamasına" geçmiş sayılır. Bu yol, Dört Kapı içinde yer alan ve Tarikat Kapısından sonra başlayan Marifet Kapısıyla devam edip Hakikat Kapısı öğretisiyle tamamlanır.

Tarikat Kapısı olarak tabir edilen yolun ilk temel şartı Şeriat Kapı öğretisini eksiksiz olarak tamamlayan kişi Tarikat Kapısına geçerek tövbe edip bir pir veya rehbere bağlanması gerekir. Yani Aleviliğe girmesi gerekir. Bilindiği gibi her Alevinin bir piri ve rehberi olmak zorundadır.

Şeriat Kapısı ile Tarikat Kapı arasındaki aşama devamlığı Peygamberlik öğretisinden Velayet öğretisine geçiştir Çünkü Şeriat Kapısı Hz. Muhammed'indir. Tarikat Kapısı Hz. Ali'nindir.

Dolayısıyla İslam toplumları içinde Hz. Ali'nin de içinde olduğu On İki İmamlar, devam soyu ve Velayetine sahip bir pir veya rehbere bağlanıp Tarikat Kapı esaslarını uygulayan tek toplum Alevi-Bektaşi toplumudur

Gerek İmam Ceaer Sadık, gerek Şeyh Safi Buyruk yazmalariı, gerek Hacı Bektaşi Veli'ye ait eserler Aleviliğe yani Tarikat Kapısına geçişin ilk makamı tövbe edilip bir pir veya rehbere bağlanmayı şart koşar. Bu yazılı kaynaklara göre bir pir veya rehbere bağlanan kişi yol olarak tabir edilen Tarikat Kapı aşamasındaki Alevi öğretisine göre yetiştirilir. (Pir, rehber tanımları bazı kaynaklarda mürebi ve benzeri isimlerlede anılır.)

Şeriat ve Tarikat Kapıları bazı yazılı kaynaklarda her ne kadar "On Makam" denilen onar yazılı ilke ile sınırlıymış gibi açıklansada, Şeriat Kapı öğretisi İslamiyet'in dolayısıyla Peygamberliğin tüm esaslarını, Tarikat Kapı ise Aleviliğin yani Velayetin tüm esaslarını kapsar.

Kaynak:https://www.facebook.com/share/p/1BDBPJykoZ/