Türkoğuz Kılıçgedik yazdı: Dört Kapı Öğretisi içinde Kur’an

GÜNDEM

Araştırmacı Türkoğuz Kılıçgedik,  makalesinde "Dört Kapı Öğretisi İçinde Kur’an" başlığı altında çarpıcı iddialar ortaya koydu. Kılıçgedik'e göre, Hz. Ali'ye Miraç'ta verilen "Velayet" elindeki Kur’an, "Doksan Bin Söz" olarak anılıyor ve günümüzdeki Kur’an'dan farklı bir yapıya sahip.

Araştırmacı Türkoğuz Kılıçgedik'in yazısı şöyle:

DÖRT KAPI ÖĞRETİSİ İÇİNDE KUR’AN

Giriş

Alevi-Bektaşi yazılı tarih kaynaklarında Kur’an çoğunlukla iki isimle anılır. Birincisi “Doksan Bin Söz” olarak belirtilir, ikincisi “Kur’an” olarak belirtilir. Doksan Bin Söz olan Kur’an Hz. Ali’ye verilen Velayet elindeki Kur’an’dır. İkinci sıradaki Kur’an ise günümüzde bildiğimiz ve en son Halife Osman tarafından yazılan Kur’an’dır. Gönümüzdeki Kur’anı herkes az çok biliyor.

Ancak Velayet elinde olan Doksan Bin Söz Kur’anı bilen olmadığı için bu çalışmanın konusu Doksan Bin Söz olan Velayet elindeki Kur’an’dır. Doksan Bin Söz olan Kur’an ile günümüz Kur’anı karşılaştırarak Velayet elindeki Kur’anı ve Dört Kapı öğretisi içindeki yeri açıklanacak.

 

Tanım

İmam Cafer Sadık, Şeyh Safi Buyruğu, Kul Himmet, Yunus Emre ve benzeri birçok Alevi yazılı tarih kaynakları birbiriyle ilişkili olarak Doksan Bin Söze değinirken doğrudan ve dolaylı yoldan Miraç, Hz. Ali ve Dört Kapıyla kesin ilişkilendirme yaparak açıklıyorlar. Dolayısıyla Hz. Ali’ye Miraçta Velayet verildiği için bu isimler birbirini tamamlayan tespitlerle bu kesin ilişkilendirmeyi yapıyorlar. Aksi halde Doksan Bin Söz ve Dört Kapının Hz. Ali ile ilişkilendirilmesi Velayet dışında hiçbir haklı gerekçeyle açıklanmaz.

Mevcut durumda Hz. Ali’ye Velayet Miraçta Hak tarafından verilmiş. Dört Kapı öğretisi ve sistemi ile Doksan Bin Söz artı Otuz Bin Söz gibi birçok kavramın hepsi Velayetin öğretisi ve sistemi olarak tanımlanmış.

 

Yazılı Kaynaklarda Doksan Bin Söz

İmam Cafer Sadık Buyruğu; "Hz Muhammed bir sabah erken (gece-sabaha doğru) Miraca gidiyordu... …Hz Muhammed yoluna devam etti. Göğün en yüksek katına (miraca) erişti. Orada dostuna kavuştu. Onunla “Doksan bin söz konuştu.” Bunun “Otuz bini” Şeriat üzerine idi, inananlara aşikâr edildi. "Doksan bin sözden kalan altmış bini ise Ali'de sır oldu.” (Vaktıdolu, 2018, 13. “bz.”21-26-27).

Ahmet Yesevi halifesi Süleyman Bakırgani (Hakîm Ata) şiirinde; “İşte o saatte Allah ile konuştu / Vasıtasız, doksan bin sır paylaştı / Açığa vurmadan sözler orda sırlaştı / Salli ‘alâNebiyyinü’l-Mustafa.”

Yunus Emre;“Doksan bin Hak kelamı altmış bin hâs a âmı Otuz bini hass’ül-has oldurur sır içinde”

Pir Sultan Abdal;“Elif'tir Doksan Bin Sözün başı, / Var Hakk’a şükreyle be’yin’eylersin? / Arıtırsan kalbin evini arıt, / Yüzünü yumaya suyu n’eylersin?”

Hatayi;“Muhammed mi‘raca vardığı gece / Kapuda gördüğü arslan Ali’dir / Çıkardı yüzüğün verdi nişane / Hakikat gördü kim Sübhan Ali’dir / Hak ile kıldı Doksan Bin Kelamı Otuz bin sırr ile sırdan Ali’dir…”

Yunus Emre;“Doksan Bin Kelimeyi Hak / Söyliyecek Habib ile / Otuz bini sır olucak / Ben ol sırr olanda idim…” “...Sidretü'l-Müntehâ'dan andan içerü giden / Hiç nişâneydimedi menzil-i nûr içinde / "Doksan Bin Kelimeyi” otuz bin ‘âm u hâsı / Otuz bin hâslarına otuz bin sırr içinde…”

Kul Himmet;“Elesti deminde gönlümün cüşu / Allah kardaşlara cevabi taşı / "Doksan Bin Okunan” ayetin başı / Anın için arzumanım Kul Himmet...” “...Muhammed mi’raca gidecek oldu / Ali Muhammed’i gönderi geldi / "Doksan Bin Kelamı” o demde sordu / Soran Muhammed dinleyen Ali’dir…” (Kılıçgedik, 2025, s. 106-107).

 

Doksan Bin Söz Artı Otuz Bin Söz

Şeyh Safi Buyruğu;“doksan bin kelamın otuz bininin şeriat “kafi”, otuz bininin “yolu” (tarikat kapısı), otuz bininin hakikat “hali”. Marifet kelamının ise “sırrı emirdir” ve Hz. Ali’nin “kudret nurunda sır edilmiş…” (Özdemir, 2020. 252).

Kul Himmet;“Doksan bin kelamı şerh etti buldu / Kimin nihan kimin aşikâr oldu / Otuz bini belli şeriat doldu / Seddetti bağladı nefs-i avâmı / (…) / Otuz bin tarikat iptida hali / Evvel rehberinden sundular eli / Gösterdi erkânı sürdüler yolu / Hoş bekle dediler post ile kıyamı (…) / Otuz bin marifet zat sıfat olmaz / Aslı türabidir kumları gelmez / Doksan bin (sözden otuz bin söz) hakikat değmeye ermez / Tanış rehberinle bozma nizamı.” (A. Özdemir, 2020. 252).

Yukarıdaki bu yazılanlardan anlaşıldığı gibi gerek Şeyh Safi olsun gerek Kul Himmet gerekse başka Alevi yazılı tarih kaynakları olsun Marifet Kapısına ait Otuz Bin Sözü “Marifet kelamının ise sırrı emir olduğu" ve Hz. Ali’nin “kudret nurunda sır edilmiş.” Veya “Otuz bin sözün marifet zat sıfat olmaz” yani kal-söz ile anlatılmaz" şeklinde açıklamışlar.

Bu açıklamalar bir yandan Marifet Kapısına ait Otuz Bin Sözün varlığından söz ederken, diğer yandan bu Otuz Bin Sözün Doksan Bin Sözden yani Kur’an’dan ayrı olduğunu açıklamaya çalışıyorlar. Böylelikle bu isimler “Doksan Bin Söz artı Otuz Bin Söz” olarak tanımladıkları yaklaşık 120.000 söz ve ilgili Ayetlerin varlığından söz ederek ayet sayılarını bilinenden çok daha fazla olduğunu açıklamış oluyorlar. (Kılıçgedik, s. 92-93).

 

Doksan Bin Sözün Ayet Sayısı

Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 4, Sayı I-II (2009) s. 30. M.K. Bin Dost, M. Ahmad, M. Şentürk araştırmasına göre; Günümüz Kur’an’da yaklaşık 86.972 söz-kelimenin var olduğu kaydedilmiş. Alevi-Bektaşi yazılı tarih kaynakların dile getirdiği 90.000 sözden Kur’an’da ki 86.872 kelime-söz çıkarılınca geriye 3.128 kelime fazla çıkıyor. 3.128 söz-kelime her bir ayet başına düşen yaklaşık 14 adet söz-kelimeye bölündüğünde yaklaşık 223 (192) küsur ayete denk gelip bu 223 ayet günümüz Kur’an’a yazılmamış oluyor.

Aynı kaynağın araştırma sonucunda Kur’an’da 6.236 ayetin var olduğu kaydedilmiş. Kur’an’daki 86.872 kelime sayısı Kur’an’daki 6.236 ayete bölündüğünde her ayet içinde yaklaşık 14kelimeden az kelime ortaya çıkıyor. Doksan Bin Söz14 kelimeye bölündüğünde 6.428 Ayet ortaya çıkıyor. Doksan Bin Söz olan 6.428 Ayetten günümüz Kur’an’ında olan 6.236 Ayet çıkarıldığında 192 Ayet günümüz Kur’an’ında fazla çıkıyor. Not; Bu hesaplamalar kelime üzerinden hesaplandığın da 223 Ayet, Ayet ile hesaplandığında 192 Ayet,fazla kalan Ayet sayısı olarak değişiyor (Kılıçgedik, s. 92-93-94)

Alevi tarihinde günümüz Kur’an da Ayet eksikliği var söylemin bir kısmı bu hesapla doğrulanırken bir diğeri de aşağıdaki hesapta doğrulanarak 2.335 Ayetle zirve yapıyor. Böylelikle Alevilerin tarih boyunca dillendikleri bu tespiti bu yazılı kaynaklara dayanarak söylediği haliyle ve ilk kez yazılı kaynaklara dayalı olarak bu tespit doğrulanmış oluyor.

Alevi-Bektaşi yazılı tarih kaynakları Doksan Bin Sözü, Otuzar Bin Söz olarak Şeriat, Tarikat ve Hakikat kapılarına bölüyor. Aynı yazılı tarih kaynakları bu üç kapıya bölünen Doksan Bin söz dışında Marifet Kapısına ait Otuz Bin Sözün daha var olduğunu belirtiyor. Bu durumda Doksan Bin Söz, Otuz Bin Sözle beraber “yüz yirmi bin söze” kadar çıkarken Ayet sayısı da 8.571 Ayet sayısına erişiyor.

 

Her Kapıya Ait Ayet Sayısı

Alevi-Bektaşi yazılı tarih kaynaklarına göre Doksan Bin Söz, Otuzar Bin Söz olarak Şeriat, Tarikat ve Hakikat Kapılarına yukarıda hesaplandığı gibi Ayet olarak hesaplanıp bölündüğünde Şeriat Kapısı 2.142, Tarikat Kapı 2.142, Hakikat Kapısı 2.142 Ayet düşüyor. Doksan Bin Sözden ayrı tutulan Marifet Kapısına ait Otuz Bin Sözde 2.142 Ayet olarak Marifet Kapısına ayrıldığında Velayet elindeki Kur’an Ayetleri Dört Kapı kademelerine göre taksim edilerek bu kapı öğretilerine ve toplum yapısına göre yorumlanacak konuma gelirler (Kılıçgedik, 97-98).

 

Ayetlerin Dört Kapı İçinde Yorumu

Dört Kapı içinde Kırk Makam denilen şifre veya sır konumunda kırk adet kavram vardır. Her kapıda bulunan on kavramların içeriği veya anlamı birbiriyle ve içinde olduğu kapı öğretisiyle genel bir tutarlılık ve bütünlük içinde olup her kapının sahip olduğu öğretiyi ifade eder. Örneğin “Şeriat Kapı” içindeki on kavram daha çok Müslüman öğretisini ifade etmesinden dolayı ve bu kapı adından da anlaşıldığı gibi Şeriat Kapı öğretisi Müslümanlık öğretisidir.

Şeriat Kapı öğretisi, on kavramı ve ilgili Müslüman toplumun Kur’an’daki Ayet karşılığı ne ise Kur’an Ayetleri ona göre belirlenerek 2.142 Ayeti bulacak şekilde ayırt edilip Şeriat Kapı öğretisine göre yorumlanır.

Aynı şekilde “Tarikat Kapı” içindeki on kavram çoğunlukla tekke, dergâh oluşumu içindeki derviş yapılanmasını ifade eder gibi görünse de özünde Alevilik-Bektaşiliği temsil ediyor.

Kapı ismi olan “Tarikat” kelimesi Aleviliğin “yol” kavramını ve öğretisini simgeler. Tarikat Kapı on kavramın başında gelen “Bir Pire El Vermek” kavramı (makamı) tamamen Alevilik-Bektaşiliğe mahsustur. Benzer şekilde ve İmam Cafer Sadık, Ahmet Yesevi, Şeyh Safi ve Hacı Bektaş Veli gibi yazılı kaynaklardan binlerce örnek verilerek Tarikat Kapı öğretisinin Alevilik-Bektaşilik olduğu daha iyi anlaşılıyor.

Dolayısıyla Tarikat Kapı öğretisi, on kavram ve ilgili Alevilik-Bektaşilik topluma ait Kur’an’daki Ayet karşılığı ne ise Kur’an Ayetleri ona göre belirlenerek 2.142 Ayeti bulacak şekilse ayırt edilip Tarikat Kapı öğretisi, on kavram, ve toplumuna göre yorumlanır.

“Marifet Kapı” içinde olan on kavram tamamen manevi içsel hal ve içsel ahlak duygularıyla ilgilidir. Alevi-Bektaşi yazılı kaynaklarına göre bu kavramlara ait Ayetler Kur’an dışında ve Hz. Ali içsel ve hal öğretisinde sır olmuş. Ancak yinede Kur’an içinde Marifet Kapı öğretisi, on kavram ve toplum karşılığı olan Ayetler varsa sayısal orana bakılmaksızın ayırt edilerek Marifet Kapı öğretisi, on kavram ve toplum kademesine göre yorumlanır.

Alevi-Bektaşi yazılı kaynakların genel olarak Tarikat, Marifet ve Hakikat Kapı bilgilerin Hz. Ali'de sır kaldı şeklinde belirtmeleri bu bilgilerin Hz. Ali Velayet öğretisine ait olduğuyla ilgilidir. Birde bu kapılara ait öğreti kendi içinde bir sır saklaması ve ayrıca bu kapılara ait derin bilgiye çoğu kişi tarih içinde tam olarak erişemediklerinden dolayı bu söylemle kapı içindeki bilgilerin sır olma özeliğini korumuşlar.

Diğer kapılarda olduğu gibi “Hakikat Kapı”öğretisi, on kavram ve toplum karşılığı olan ayetler Kur’an Ayetlerinde bulunup ayırt edilerek 2.142 Ayeti bulacak şekilde Hakikat Kapı öğretisi, on kavramı ve toplum kademesine göre yorumlanır. Örneğin Kur’an’daki Hak ile ilgili çoğu uygun ayetler Hakikat Kapısına uyumlu Ayetlerdir (Kılıçgedik, 99-100).

 

Dört Kapı Öğretisi Ve Sistemi Evrensel Bir Kur’an’dır

Tüm bu Velayet bilgileri tarih içinde çoğunlukla Velayet elindeki Doksan Bin Söz artı Otuz Bin Söz olan Kur’an için belirtilmiş. Ancak günümüzdeki Kur’an Dört Kapı içindeki kırk kavram (kırk makam), ve dört kademeli toplum ve ilgili norm, inanç, kültür tanımlamalara ait her kapı aşama ve öğretisine göre yorumlanması da en az Velayet elindeki Kur’an kadar elzemdir.

Tek şart Dört Kapı öğretisi ve sistemine göre yorumlanmasıdır. Günümüzdeki gibi rivayet ve hadislerle yorumlanması da yine Dört Kapı öğretisine uyumlu olarak yapılması gerekir. Aksi halde sadece rivayet ve hadislerle yorumlanan Kur’an Ayetleri hep aynı yerde olan 1400 yıl önceki topluma hitap etmekten öteye gidemez. Çünkü Kur’an Ayetleri daha çok o günün şartlarına ve toplumuna göre inmiştir. Kur’n Ayetlerin o günkü şart ve toplum yapısından çıkıp kademeli bir eğitim öğrenimle evrensel bir yapı kazanması için Velayet ve ilgili Dört Kapı öğretisi ve sistemi şart koşulmuştur.

Böylece Kur’an’ı dört kademe ile daha illeri bir aşamaya taşıyan ve evrensel hale getiren tek öğreti Dört Kapı öğretisi ve sistemidir.

Dört Kapı öğretisi ve sistemi Hz. Ali’ye verilen Velayetin çatı sistemi olmakla birlikte Kur’an Ayetleri ve İslamiyet’in tüm unsurlarını birbiriyle uyumlu hale getiren kademeli bir entegrasyona sahiptir.

Bu konumuyla Dört Kapı öğretisi ve sistemi günümüz Kur’an Ayetlerini kendi içindeki öğreti ve toplum farklarıyla kademeli olarak yorumlayan geniş kapsamlı ve evrensel bir Kur’an’dır.

 

Kaynakça

a. Güzel, Abdurrahman. Hacı Bektaş Veli El Kitabı, Ekçağ basım yayın, Ankara 2011. (Kitabü’l-Fevait, Baki Yaşa Altınok. Makalat-ı GaybıyyeKelimat-ı Ayniyye, Davut Duman. Makalat, M. Esad Coşan)

b. Kılıçgedik, Türkoğuz. Alevilik, Bektaşiliğin Gayb Olan Öğreti ve Sistemi, Taş Baskı, 2025 İstanbul

c. Özdemir Alirıza “Alevi-Bektaşi Yolunda Dört Kapı Kırk Makam”. 2024, Efsus yayınları. İstanbul

d. Bozkurt, Fuat. İmam Cafer Sadık Buyruğu, Salon yayın. 2020 İstanbul

e. Vaktidolu, Ali Adil Atalay. İmam Cafer Sadık Buyruğu, Can yayın. 2018 İstanbul

f. Yaman, Mehmet, Buyruk (Şeyh Seyyid Safi Menakıbı), Cem Vakfı Yayın 2013 İstanbul

g. Sarıkaya, Mehmet Hazırlayan. Fütüvvetname-i Cafer Sadık, Saffet 2008 Horasan yayın. İstanbul

h. T. Khyzer Bin Dost.Muhammed. Ahmad, Munir. Çev. Şen-türk, Mustafa. Kur’ân-ı Kerîm’in İstatiksel Görünümü ve Mekkî-Medenî Sûreler Arasındaki Simetri, Bayburt Üniver-sitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 4, Sayı I-II (2009)