İsmail Saçlı yazdı: Alevilikte kurban geleneği

Dicle Üniversitesi’nden “Türkmen İnanç ve Kültür Mirası” etkinliğiHaberi görüntüle

Her yıl Kurban Bayramı yaklaştığında, Alevi toplumu içerisinde “Alevilikte kurban var mı, yok mu?” şeklinde bir tartışma yeniden gündeme gelir. Özellikle sosyal medya mecralarında bu konu üzerine farklı görüşler dile getirilmekte, bireyler kendi düşüncelerini tüm Alevi toplumu adına otoriter bir dille ifade etmektedir. Oysa hiç kimsenin, kendi görüşünü mutlak doğru olarak dayatma hakkı bulunmamaktadır.

Alevilik derin bir inanç ve yaşam felsefesidir. Bu yolun günümüze kadar taşınmasında Ocaklı Dedelerimiz ve Zakirlerimizin katkısı büyüktür.

Kurban geleneğini “canlı katliamı” gibi kelime oyunlarıyla yok saymak veya bu ibadeti yerine getirenleri dışlamak, Alevilikteki hoşgörü ve toplumsal birlik anlayışına aykırıdır.

İnsanlık tarihine bakıldığında, yerleşik hayata geçilene kadar toplumların avcılık yoluyla beslendiği gerçeği de göz ardı edilmemelidir.

Alevi inanç topluluğu, belki de en fazla kurban kesen kesimlerden biridir. Alevilikte 12 hizmet içinde “kurbancı” görevine yer verilmiş, bu ritüel inançsal bir hizmet olarak değerlendirilmiştir.

Her yıl Abdal Musa kurbanı, birlik kurbanı, musahiplik kurbanı gibi dini gerekçelerle kurban kesildiği gibi, dilek ve murat kurbanları da yaygındır. Askere giderken, ev ya da araba alındığında, bir türbeye adakta bulunurken horozdan başlayarak koç, dana ve tosun kurban edilir.

Ancak Alevilikte kurban ibadetinin amacı toplumsal dayanışmayı, paylaşımı ve lokma sunumunu esas almaktır.

Kurban, komşularla, canlarla paylaşılır. Bu yönüyle Sünni inanç sistemindeki kurban anlayışından farklıdır.

Alevilerde topluca dana alınıp tartılarla et dağıtma uygulaması yoktur. “Tartı ve terazi yoktur” ilkesiyle hareket edilir.

Cemde Dede ve Zakirler eşliğinde kurban tığlanır, tekbirlerle değil dua ve gülbenklerle pişirilerek topluca yenir. Cemde “Razı mısınız?” diye sorulur ve topluluk hep birlikte “Razıyız” der.

Hac ibadeti ile birlikte Kurban Bayramı’nın belirli bir döneme sabitlenmesi, onu aynı zamanda resmi bir tatil haline getirmiştir. Bu durum Alevi inancı açısından bir sorun teşkil etmez. Her birey inancını dilediği şekilde yaşayabilir. Elbette “kan akıtılmasın, burs verilsin” gibi düşünceler de değerlidir ve saygı duyulmalıdır.

Ancak inanç, kişinin vicdanıyla doğrudan ilişkilidir.

Doğada tüm canlılar bir başka canlıyı tüketerek yaşamını sürdürmektedir. Kurban kesilmezse de, bu hayvanlar kasaplar tarafından kesilecektir. Bu noktada önemli olan, niyetin ne olduğudur.

Son olarak, kurban geleneği üzerinden Alevilik tartışılacağına, Alevilerin yıllardır dile getirdiği yasal hakları, talepleri ve çözüm önerileri üzerine konuşmak çok daha yerinde olacaktır.

Suriye’de Alevilerin karşı karşıya kaldığı şiddet gibi insani trajediler varken, inançsal ritüeller üzerinden ayrışmak yerine, birlik ve beraberlik içinde hareket etmek gereklidir.