Jeffrey Sachs: Trump'ın Yeni Monroe Doktrini, Avrupa ve Türkiye'yi dışlıyor

Bora Özizmirli yazdı: ABD’nin “Monroe Doktrini” geri mi dönüyor?Haberi görüntüle

Ünlü ekonomist Profesör Jeffrey Sachs, Trump yönetiminin yeni ulusal güvenlik stratejisinde yeniden canlandırdığı **Monroe Doktrini**'ni sert bir dille eleştirdi. Sachs, doktrinin orijinal anti-emperyalist ruhunu tamamen çarpıttığını ve ABD'nin Batı Yarımküre'de hegemonya kurma aracı haline getirdiğini belirtti. Bu yaklaşımın,  Avrupa'yı dışladığı gibi, küresel ekonomik platformlarda Türkiye'yi de masadan uzak tuttuğunu vurguladı.(Gazeteci Bora Öizmirli'nin Monroe Doktrini ile ilgili yazısını okumak için lütfen tıklayınız)

Dünya ekonomisi ve dış politika uzmanı Profesör Jeffrey Sachs, Trump yönetiminin küresel güç paylaşımını eleştirdiği röportajında şok edici açıklamalar yaptı. Sachs, büyük güçlerin dünyayı "bölüşmesinin" tehlikeli bir oyun olduğunu savunurken, Trump'ın önerdiği "çekirdek beş" grubunun (ABD, Japonya, Çin, Rusya, Hindistan ile oluşan birliktelik) Avrupa'yı ve Türkiye'yi tamamen dışladığını vurguladı. Bu planın, "uygar bir Monroe Doktrini" yerine yeni bir emperyalist paylaşım olduğunu iddia etti.

Glenn Diesen'in YouTube kanalındaki mülakatta Sachs, Diesen'in "Büyük güçlerin dünyayı bölüşmesi olumsuz olabilir ama  birbirlerinin arka bahçelerinden uzak durmak, çıkarları uyumlaştırmak" sözlerine yanıt vererek konuyu derinleştirdi. Sachs, bu yaklaşımın "iyi huylu" görünse de aslında dışlayıcı ve kibirli bir yapı taşıdığını belirtti: "Büyük güçler dünyayı kendi aralarında paylaşıyor gibi görünebilir, ancak Trump'ın planı 1.5 milyar Afrikalıyı, 700 milyon Güneydoğu Asyalıyı ve Latin Amerika'yı yok sayıyor. En çarpıcısı, Türkiye gibi yüz milyonlarca insanı temsil eden orta ölçekli güçleri masadan kaldırıyor!"

Sachs, Trump'ın G7'ye alternatif olarak "çekirdek beş"i (ABD, Japonya, Çin, Rusya, Hindistan) savunduğunu ve Avrupa'nın bile listede olmadığını hatırlatarak, "Bu dışlayıcı liste, Türkiye'yi, Endonezya'yı, Brezilya'yı ve Güney Afrika'yı kasıtlı olarak dışarı bırakıyor. Trump, Johannesburg G20 zirvesini boykot etti çünkü bu ülkeleri masada istemiyor ,bu ırkçı ve vulgar bir tutum!" diye konuştu.

Trump'ın bu planının, orijinal Monroe Doktrini'ni çarpıtan bir versiyon olduğunu savunan Sachs, "Büyük güçler dünyayı paylaşırsa, küçük parçalar kolay organize olur diyorlar ama gerçekte bu, hegemonik bir bölüşüm. Türkiye gibi yükselen güçler çok kutuplu dünyada daha fazla özerklik kazanacak, Trump'ın dışlaması ters tepecek" uyarısında bulundu.

Bu iddialar, uluslararası arenada büyük yankı uyandırırken, Trump yönetiminin dışlayıcı politikalarının küresel gerilimleri artıracağı öngörülüyor. Sachs'ın sözleri, Türkiye'nin G20'deki rolünü ve çok kutuplu dünyanın dinamiklerini bir kez daha gündeme taşıdı.

Glenn Diesen'in YouTube kanalındaki röportajda Sachs, Trump'ın "Trump Corollary" adını verdiği yeni versiyonun, dış güçleri  Batı Yarımküre'den dışlamayı amaçladığını ancak bunun aslında ABD'nin zorbalık hakkı iddiası olduğunu söyledi. Sachs, "Orijinal Monroe Doktrini 1823'te Avrupa sömürgeciliğine karşıydı ve karşılıklılık içeriyordu: Siz bize karışmayın, biz de size karışmayız. Şimdi ise 'Biz patronuz, herkes dışarı' diyor" şeklinde konuştu.

Sachs, bu dışlayıcı yaklaşımın küresel ekonomiye de yansıdığını belirterek, Trump'ın G20'yi bozmaya çalıştığını ve Türkiye gibi ülkeleri dışladığını öne sürdü. "Trump, Johannesburg'daki G20 zirvesini boykot etti çünkü Endonezya, Brezilya, Güney Afrika ve Türkiye gibi ülkeleri masada istemiyor. Bu ülkeler yüz milyonlarca insanı temsil ediyor" diyen Sachs, Trump'ın alternatif bir "Core Five" (ABD, Çin, Rusya, Hindistan, Japonya) grubu düşündüğünü ancak bunun da dışlayıcı olduğunu ifade etti.

Sachs'ın yorumları, Trump'ın Monroe Doktrini'ni Avrupa'yı dışlama aracı olarak kullandığı gibi, küresel karar alma mekanizmalarında Türkiye'yi de marjinalleştirmeye çalıştığını gösteriyor. Bu gelişmeler, uluslararası ilişkilerde yeni gerilimlere işaret ediyor.

Mülakatın ilgili kısmı şöyle:

Glenn Diesen: Büyük güçlerin dünyayı bölüşmesi olumsuz olabilir ama benign formda birbirlerinin arka bahçelerinden uzak durmak, çıkarları uyumlaştırmak. Küçük parçalar sonra kolay organize olur. Trump yönetiminin G7 alternatifi istediği raporlar var, çünkü G7 ana ekonomiler değil artık. Çekirdek beş: ABD, Japonya, Çin, Rusya, Hindistan. Avrupa listede değil ama bu beş ülkenin formül bulması. Bu uygar Monroe Doktrini yaratabilir mi?

Jeffrey Sachs: Militarizasyon ile ekonomi arasında önemli ayrım var, ben ikisini ayrı tutmayı tercih ederim ama şu an tersi oluyor. Her şey ekonomide askeriyle ilgili, ticaret çöküyor çünkü her şey çift kullanımlı. Teknoloji silaha gidebilir diye ticaret yok, tedarik zinciri yok, uluslararası sistemi parçalıyoruz. Büyük hata, paranoid hata, generalleri ekonominin başına koymak.Büyük güç uzlaşması hayati, nükleer silahlar yüzünden, silahlar tehlikeli, otonom silahlar, uzay silahları, siber savaş, dijital çağın yeni savaşı, drone sürüleri. Büyük güç çatışması riski yüksek, Batı gazeteciliğinde savaş davulları şok edici. New York Times birkaç gün önce editöryel kurulu "savaşın geleceğine hazırlanmak" diye yazı yazdı, iğrenç.Evet, dört-beş büyük güç otursun, güvenlik kürelerini çözsün: Birbirinizi provoke etmeyi bırakın, ABD-Çin çatışmasını, ABD-Rusya çatışmasını provoke etmeyi bırakın.Ekonomide ise beşlinin doğru beş olduğuna ikna değilim, ekonomi için özel düzen yok. Ekonomi kazan-kazan olmalı, kolektif refah. G20 var, Trump şu an bozmak istiyor çünkü Endonezya, Brezilya, Güney Afrika, Türkiye'yi masada istemiyor. Trump boykot etti son G20'yi Johannesburg'da, ırkçı, bigot, tabanı öyle seviyor. Afrika Birliği'ni G20'ye eklemek harika, 1.5 milyar insan, ama Trump "Hayır, başka liste" diyor, dışlayıcı.

Glenn Diesen: Endonezya, Türkiye gibi ülkelerin küçük parçalar olduğu fikri, hatta Brezilya gibi dev ülkenin ABD etki alanı altında olması, yeni güç dağılımında rasyonel değil. Çok kutuplu dünyada orta boy ülkeler daha fazla özerklik kazanacak.Son hızlı soru: Yeni Trump Monroe Doktrini Çin ve Rusya'nın Batı Yarımküre'de olmamasına yönelik. Belgeden, Trump'ın yeni Monroe Doktrini altında Çin ve Rusya'ya ne rol "izin verilir"?

Kaynak:https://www.youtube.com/watch?v=-cAPBgQOXfQ