Türkoğuz Kılıçgedik yazdı: Dört Kapı Öğretisi- Ders 2

Türkoğuz Kılıçgedik yazdı: Dört Kapı ÖğretisiHaberi görüntüle

Alevi düşünür ve yazar Türkoğuz Kılıçgedik, "Dört Kapı Öğretisi" başlıklı ders serisinin ikinci bölümünde, Alevilik-Bektaşilikteki Dört Kapı'nın (Şeriat, Tarikat, Marifet ve Hakikat) benzersizliğini ve diğer İslam yorumlarından farklarını detaylı bir şekilde inceledi.Kılıçgedik'e göre, Dört Kapı Öğretisi, Hz. Ali'ye verilen Velayet merkezli bir sistem olup, Alevilik-Bektaşilikte insanî ve manevî olgunlaşmanın aşamalarını temsil ediyor. Bu öğreti, diğer dinlerin de son kademede birleştiği bir yol olarak tanımlanıyor.

Türkoğuz Kılıçgedik'in yazısı şöyle:

 

DÖRT KAPI ÖĞRETİSİ

Ders 2.

Konu; Dört Kapının Alevilik-Bektaşiliğe Özgü Benzersizliği

Şeriat Kapısı;

Sünni ve Şiiliğe göre Şeriat (kapısı); "Kuran’ın ayetlerine, Hazreti Muhammet’in sözlerine ve yaptıklarına, bunlardan çıkarılmış yorumlara dayanan, insanın yaşamını, toplumsal yaşamı düzenleyici, Tanrısal olduğu için hiçbir zaman değişmeyecek olan dinsel kurallar bütünü ve İslam hukukudur"

Sözlük anlamına göre Şeriat (kapısı); "Bir yöne doğru açılarak uzayıp gitmek, açık olmak; açık hale getirmek” anlamlarındaki şer‘ kökünden türemiştir. Ayrıca “insanların ya da hayvanların su içtiği, açıkta olan ve kesilmeyen akarsu; bu suya giden yollar” mânalarına gelmektedir."

Aleviliğe göre Şeriat Kapısı; "Bütün dinlerin en son Şeriat Kapısında birleşmesi gereken son kademe ve öğretidir. Son Peygamber olan Hz. Muhammed'in öğretisi olan Müslümanlıktır.Hz. Ali'ye verilen Velayetin öğretisi olan Dört Kapının ilk kademe öğretisidir. Hz. Muhammed'in Hz. Ali'ye verdiği Velayettir. Şeriat Kapı kademenin girişi tüm dinlere açıktır. Menzili ise Tarikat Kapı ve Marifet Kapı kademesiyle devam edip Hakikat Kapı öğretileriyle son bulur.”

Şeriat Kapısı için yapılan sözlük ve Alevi tanımları birbiriyle uyumludur. Her iki tanımlamada Şeriat Kapısına girmek ve ilim irfan da yol kat etmek için girişi ve menzili açık bir kapıdır.Ancak Sünni ve Şii tanımları bu ikisiyle uyumlu olmadığı gibi kendi öğretisine göre Şeriat Kapısı tek tip, katı, dar, kesin, kapalı ve aynı amaçlı peşin hükümlüdür.

Tarikat Kapısı;

Sünni ve Şiiliğe göre Tarikat (kapısı); "Kurucusu olan bir kişi veya oluşum üzerinden isim alıp bir silsile üzerinden devam eder. Dinsel ve sosyal bağlantılar içinde olan bir kesimin Müslüman öğreti üzerinden kurumsallaşan sosyal faaliyetlerini kapsıyor.”

Alevilik-Bektaşilik öğretisindeHz. Ali Velayetine bağlı olmayan bu gibi Tarikatların Alevilik ve Dört Kapı öğretisiyle ilişkisi yoktur. Dört Kapı öğretisi ve sistemi içinde olmayan bu gibi Tarikatlar meşru olmadıkları için bu gibi yapılara Cemaat demek daha doğrudur.

Sözlük anlamına göre Tarikat (Kapısı) “Yol veya gidilecek yol, izlenecek usul, hal ve gidiş” anlamındadır.

Aleviliğe göre Tarikat Kapısı; "Dört Kapının ikinci kademesidir. Hz. Ali'ye özel olan Velayet öğretisidir. Alevilik-Bektaşilik öğretisi ve ilgili yolun Dört Kapı içindeki kurumsal kademesidir. Alevi-Bektaşi toplumu ve ilgili inanç bu kademeye Şeriat Kapı kademesinden geçilerek varılmıştır.”

Marifet Kapısı;

Sünni ve Şiiliğe göre Marifet (kapısı); Kelime anlamı ile kullanılmış. Bazı Sofi yorumlarında kelime anlamı farklı tasavvuf yorumları içinde değerlendirilmiş.

Sözlük anlamında Marifet (Kapsı) "Öğrenim, bilgi, birikim, herkesin gösteremeyeceği beceri, beceriklilik, hüner, ustalık anlamındadır.”

Aleviliğe göre Marifet Kapısı; "Dört Kapının üçüncü kademesidir. Melek Cebrail'in Melek konumuna ve Hak ile olan kutsal bağa özgüdür. Melek Cebrail'in Hz. Ali'ye verdiği kendi Valayetidir.

Gönül gözü denilen insanın içsel sezi, hal ve algı gibi duyguların bir Melek gibi Hakk'ı tanıması, bilmesi, içselleştirmesi, bağlanması ve bu amaçla insanın bir melek gibi arı, duru olmasını ifade eder. Marifet Kapı öğretisine sahip kişi ve toplum Arif olarak tanımlanmış.Velayet öğretisi olan Dört Kapıya göre Tarikat Kapısına geçmeyen yani Alevilik öğretisine sahip olmayanlar Marifet kademesine geçmez.”

Hakikat Kapısı;

Sünni ve Şiiliğe göre Hakikat (kapısı); “Herhangi bir şeyin gerçek yüzü, görünümü, aslı şeklinde sıradan bir yaklaşımla ve sözlük anlamına göre tanımlanmıştır. Sofilerin tasavvuf terimleri içinde aynı anlamda geçmektedir.”

Sözlük anlamında Hakikat (kapısı); “Asıl olan, gerçek, sabit, doğru olmak ve gerekli gibi hak olan anlamındadır.”

Aleviliğe göre Hakikat Kapısı; “Dört Kapı içinde ulaşılması gereken en kutsal ve üst kademedir. Bu kademeye Marifet Kapı kademesinden geçilir. Hakikat Kapı öğretisine sahip kişi veya toplum Veli olarak tanımlanır.Hakikat Kapı öğretisi Hakk'ın Hz. Ali'ye verdiği en üst makam olan Velayet ve Velilik kademesidir.

Hakikat Kapı öğretisi Haksal bakış açısıyla (nazarla) varlığa ve ilgili yaşama anlam (mana) verir. Bu anlama göre her şey Hakk’ın yarattığı şekli, yaşam biçimi ile bu dünyada kendine özgü kendini gerçekleştirme amacı içindedir.

Her şeyin bu dünyada görünenden farklı olarak gerçekte bir özü ve aslı vardır. Her şey bu dünyada beden ve yaşam olarak her neye dönüşmüşse dönüşsün, her ne olursa olsun ve her ne yaparsa yapsın bir gün öldüğünde görünenden farklı olan ve gerçek özü olan aslına dönecektir.Örneğin insan öldükten sonra bu dünyada görünenden farklı olarak aslına dönerken insan bedeninde ki hava, ısı, su, toprak bu nesnelere geri dönüp bu nesnel öze karışır. Ruh ise emelleriyle beraber Hakk’a döner.

Dolayısıyla insan ölüp aslına dönmeden önce, Hakikat Kapı makamında "ölmeden önce ölüp" bu dünyada görünenden, bildiklerinden ve gördüklerinden farklı bir kişilik olan ve aslı olan hava, ısı, su, toprak gibi özverili nesnel senteze ve Hak gibi engin ve hoşgörü bir bakış açısına dönüşmelidir. Bu dönüşümle evren ve doğa ile bütünleşecek şekilde tüm varlığa bir nazar olan Haksal gözlemle bakıp Haksal özveriyle hizmet etmeyi gerektirir.”