Kaynağı belli ilk elmaslar Osmanlı topraklarında bulundu

Rus basını: Erdoğan Karadeniz'de hakimiyeti ele geçirdiHaberi görüntüle

Türkiye'nin yeraltı zenginlikleri hakkında haberleriyle dikkat çeken Bora Özizmirli, dünyada kaynağı bilinen ilk elmasların 1867 yılında Güney Afrika’nın Kimberlit kasabasında bulunduğu bilgisinin aksine, bu tarihten çok önce, 1833 yılında Osmanlı hakimiyetindeki Cezayir’de elmasların keşfedildiğini açıkladı. Özizmirli, bu elmasların Denizli doğumlu Hüseyin Paşa’ya ait olduğunu ve Fransa ile Cezayir kaynaklarının bu bilgiyi doğruladığını belirtti.

Hüseyin Paşa’nın Hazinesindeki Elmaslar

Özizmirli, 2018 yılından bu yana değerli taş ve maden arayıcısı Metin Uysal ile yürüttüğü araştırmalarda, Osmanlı’nın Cezayir’deki valisi (dönemin tabiriyle “dayı”) Hüseyin Paşa’ya ait elmasların 1833 yılında bulunduğunu ortaya çıkardıklarını ifade etti. Fransa’nın 1830’da Osmanlı idaresindeki Cezayir’i işgal etmesi sırasında Hüseyin Paşa’nın hazinesi yağmalanmış ve bu hazinede üç elmas bulunmuştu. Bu elmaslar, “Constantine Elmasları” olarak tarihe geçti ve o dönemde Avrupa, özellikle Fransa basınında büyük yankı uyandırdı. Özizmirli, bu elmasların şu anda Fransa’daki bir müzede sergilendiğini belirtti.

Bilimsel Makale ile Desteklenen Keşif

Özizmirli, açıklamalarını Elsevier/ScienceDirect’te yayımlanan bir bilimsel makaleye dayandırdı (Gaston Godard, Moulley Charaf Chaboub, Zouhir Adjerid, Abderrahmane Bendaoud; Cilt 346, Sayılar 7–8, Temmuz–Ağustos 2014, Sayfalar 179-189, First African diamonds discovered in Algeria by the ancient Arabo-Berbers: History and insight into the source rocks). Makalede, Osmanlı hakimiyetindeki Cezayir’de bulunan elmasların, Güney Afrika’daki keşiften 34 yıl önce gerçekleştiği vurgulanıyor. Özizmirli, “Bu keşif, sadece dünya elmas tarihi açısından değil, aynı zamanda kendi tarihimiz açısından da büyük önem taşımaktadır,” dedi.

Fransa’nın Gündem Değiştirme Stratejisi

Özizmirli, 1830’lu yıllarda Fransa’nın siyasi çalkantılarla dolu bir dönemden geçtiğini ve Bourbon Hanedanı’nın yıkılmasının ardından iç karışıklıkları örtbas etmek için Osmanlı’ya bağlı Cezayir’e savaş açtığını belirtti. Temmuz 1830’da Fransızlar, Hüseyin Paşa’nın yaşadığı bölgeyi ele geçirerek hazinesini yağmaladı. Bu sırada bulunan üç elmas, Fransız basınında ve akademik çevrelerde yoğun tartışmalara yol açtı. Ancak bir süre sonra jeologlar bu olayı “şaka” ya da “aldatmaca” olarak değerlendirip araştırmalara ara verdi ve konu unutuldu. Özizmirli, 1970’lerden sonra aynı bölgede 1500 elmasın daha bulunmasıyla olayın gerçekliğinin kanıtlandığını ifade etti.

Türkiye’nin Yeraltı Zenginlikleri

Özizmirli, Türkiye ve özellikle Denizli’nin lamproit, yakut, safir ve zümrüt gibi değerli taşlar açısından zengin olduğunu vurguladı. 2018’den bu yana Metin Uysal ile yaptıkları çalışmalarda, Türkiye’nin yeraltı kaynaklarının potansiyeline dikkat çektiklerini belirtti. “Türkiye ve Denizli, yeraltı kaynakları bakımından çok zengin. Bu zenginlikler halkın yararına çıkarılmayı ve işlenmeyi bekliyor,” diyen Özizmirli, Türklerin batılılardan çok önce elmasla tanıştığını, ancak bu bilginin batı merkezli tarih anlayışıyla gölgelendiğini savundu. Özellikle Hindistan’daki Türk devletleriyle bağlantılı büyük elmasların varlığına da işaret etti.

Batı Emperyalizminin Gölgesinde Unutturulan Tarih

Özizmirli, Türklerin elmas ve değerli taşlarla olan tarihinin batı emperyalizmi tarafından unutturulduğunu iddia ederek, “Atalarımız batılılardan çok önce elmasla tanıştı. Ancak bu bilgiler bize adeta unutturuldu. Türkiye’nin tarihi gibi yeraltı zenginlikleri de büyük bir potansiyele sahip,” dedi. Özizmirli, yerli akademisyenlere Fransız ve Cezayir kaynaklı bu makaleleri inceleme çağrısı yaptı.

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1631071314000662