ALEVİ İNANCI-TEOLOJİSİ (1)

Alevi İslam inancı (teolojisi) hakkında Cem Vakfı tarafından, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin katkıları ile kırk sayfalık bir kitapçık yayınlandı. Konunun uzmanlarınca hazırlanan kitapçıkta yer alan bilgilerin kamuoyuna ulaşmasında büyük yarar görmekteyim. Böyle basılı bir eseri yayınladıkları için Cem Vakfı Genel Başkanı Sayın Ahmet Rasim Tükek’e ve Kocaeli Büyükşehir Belediyesine teşekkürlerimi iletiyorum. Zira yayınlanan bu eserin hem Alevi toplumu hem de Alevi İslam inancını merak edenler için bir el kitabı olacağı kanaatindeyim.

Kitapçıkta yer alan Alevi İslam inancının ilkeleri, herkesin anlayacağı sade bir dille kaleme alınmış. Bu nedenle esere bilgileri ve sade dilleri ile katkıda bulunan uzmanları tebrik ediyorum.

ALEVİLİK BİLİNMELİDİR- Alevilik Kronolojisi ve Teolojisi” başlığına taşıyan ve ilk sayfasına Hacı Bektaş Veli’nin “Yolumuz, ilim, irfan ve insanlık sevgisi üzerine kurulmuştur” veciz sözü ile başlayan kitapçığı, Prof. Dr. Ali Yaman, Prof. Dr. Caner Işık, İlahiyatçı Mustafa Cemil Kılıç ve Cem Vakfı Genel Başkanı Ahmet Rasim Tükek yayına hazırlamış. Konusunda uzman olan yazarlarca hazırlanan eseri, altı ayrı makale de özetleyerek sunacağız. Böylece, kitapçıkta yer alan bilgilere internet ortamında herkesin ulaşmasını sağlamış olacağız. 

Kitapçıkta yer alan bilgilerin daha rahat okunması için kısa bölümler halinde vereceğiz. Birinci bölümde Alevi İnancı (Teolojisini), ikinci bölümde Alevilikteki Temel İlkeleri, üçüncü bölümde Dedelik makamı ve Musahipliği, dördüncü bölümde Cem İbadeti ve On iki hizmeti, beşinci bölümde Alevi Ocakları ve önemini, altıncı bölümde ise Alevi ocaklarının listesini vereceğiz.

Kitapçıkta konu ile ilgili olarak yayınlanan birinci bölümü aşağıda bilgilerinize sunuyorum:

ALEVİ İNANCI-TEOLOJİSİ

“Allah’ın varlığına ve birliğine inanan, Kuran’ı Kerim’in Hak kelam olduğunu kabul eden, Hz. Muhammed’e (SAV) ve Hz. Ali’ye bağlı, Ehli Beytin yolunu izleyen, Orta Asya, Anadolu ve Balkanlar’daki toplulukların, gelenek ve görenekleri ile bütünleşmiş İslam’ın irfan-i ve tasavvufi bir yorumudur.”

EHL-İ BEYT VE ALEVİ İNANCI

“Ehlibeyt, İslam peygamberi Hz. Muhammed’in ailesi anlamına gelir ve özellikle Hz. Ali, Hz. Fatma, Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’i kapsar. Alevilik için Ehlibeyt, inanç sisteminin merkezinde yer alan ve büyük bir öneme sahip olan bir kavramdır.”

“Alevilik, Hz. Muhammed’in sünnetine ve Ehlibeytin öğretilerine büyük önem veriri. Ehlibeyt, Aleviler için sadece bir aile değil, aynı zamanda dini ve manevi bir otoritedir.”

“Alevilikte sıkça kullanılan ‘Ya Allah Ya Muhammed Ya Ali’ üçlemesi, ilahi hakikat, peygamberlik ve velayetin bir araya gelmesini ifade eder. Bu üçleme, Alevi inancının temelini oluşturur. “

“Aleviler, Hz. Ali ve Hz. Fatma’nın soyundan gelen On iki İmam’a büyük saygı duyarlar. On iki imam, Aleviler için rehber ve örnek kişilerdir.”

“Alevi dedeleri, genellikle peygamber soyundan geldiklerine inanılan seyyidlerdir. Bu durum, dedelerin dini liderlik konumunu güçlendirir.”

“Alevilikteki ‘Dört Kapı, Kırk Makam’ öğretisi, insanın kemale ermesi için aşması gereken manevi mertebeleri ifade eder. Bu makamlar, Ehlibeytin öğretileri doğrultusunda yapılan tasavvufi bir yolculuk içinde anlaşılabilir. Dört kapı; Şeriat, Tarikat, Marifet ve Hakikattir. Her bir kapıda on makam vardır. Toplam kırk makam olarak kabul edilir. “

Alevi inancındaki Ehlibeyt sevgisi, Kur’an’daki Şura Suresi 23. Ayete ve Hz. Muhammed’in Veda hutbesindeki sözlerine dayanmaktadır. Ayet aynen şöyledir:

“Allah’ın iman edip hayra ve barışa yönelik iyi işler yapanlara müjdelediği, işte budur. De ki: “Ben buna karşılık sizden, yakın Ehlibeytimi sevmeniz dışında hiçbir karşılık istemiyorum.” Kim bir iyilik/güzellik üretirse onun için, o ürettiğine bir güzellik daha ekleriz. Çünkü Allah çok affeder, iyiliğe karşılık verir.”

Hz. Muhammed, veda hutbesinde ise, “Size iki emanet bırakıyorum, birisi Allah’ın kitabı, diğeri Ehlibeytimdir.” Demiştir.

EHL-İ BEYT İNANCININ ALEVİLİKTEKİ YANSIMALARI

“Cem İbadeti: Cemlerde, Ehli Beyti ve soyunu, Seyyid Nesimi, Şah Hatay-i, Pir Sultan Abdal gibi onların yolundan giden Alevi-Bektaşi Ulularını zikretmek, onların da ruhaniyetiyle Hakk’a ulaşmak için, dua etmek önemli bir yer tutar. Cem ibadetinin Kırklar Meclisinden kaldığına inanılır. “

“Dedelik Kurumu: Dedeler, Ehlibeytin soyundan geldiklerine inanılan ve topluma rehberlik, pirlik ve mürşitlik eden kişilerdir.”

“Babalık Kurumu: Bektaşilikte babalık, sadece biyolojik bir bağdan çok daha öte, derin bir manevi toplumsal anlam taşır. Bir Bektaşi’de babalık, bir rehberlik, bir yol göstericilik, bir kardeşlik ve önemlisi bir aşk bağlamında ele alınır.”

“Aleviliğin Sosyal Yapısı: Alevi toplumunda, Ehlibeyt sevgisi, toplumsal birliği güçlendiren önemli bir bağdır. Razılığa dayalı, eşitlikçi ve özgürlükçü bir sosyal yapı özlemi içindedir. Bu sosyal yapı “Rıza Şehri” olarak adlandırılır”

“Alevi Kültürü: Alevilikteki birçok ritüel, ibadet ve inanç, Ehlibeyte olan saygıyı yansıttığı gibi, geçmiş kültürel yapıların sosyal bağı sağlayan unsurlarını da içerir. Bu anlamıyla kadim zamanlardan izler taşıyan töre temelli ahlaka vurgu yapan bir kültürdür.”

Ehlibeyt Neden Bu Kadar Önemlidir?

“Adalet ve Eşitlik: Ehlibeyt, İslam tarihinde adalet ve eşitlik prensiplerini savunmuştur. Aleviler de bu değerleri benimseyerek toplumsal adaleti amaçlarlar.”

“İnsanlık Sevgisi: Ehlibeyt, tüm insanlara karşı sevgi ve merhamet göstermiştir. Alevilikte de insanlık sevgisi temel bir değerdir.”

“Bilgi ve Bilgelik: Ehlibeyt, İslam’ın ilk dönemlerinden itibaren bilgi ve bilgelik sahibi olarak kabul edilmiştir. Aleviler de bilgiye ve öğrenmeye büyük önem verirler.”

“İslam’ın Doğru Uygulanması: Ehlibeyt, Hz. Muhammed’i (SAV) en iyi anlayan ve uygulayan aile üyeleridir. Aleviler bu soy bağı ve aktarımını önemser. İslam’ın ahlak temelli doğru okumasının yaşayan kaynağı olarak Ehlibeyti kabul eder.”

EHLİ BEYT KİMLERDİR?

“Ehlibeyt, Hz. Muhammed’in kendisi, kızı Fatma, amcasının oğlu (ve damadı) Hz. Ali, torunları Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’den oluşur. Ehlibeyt içerisinde, peygamberimiz Hz. Muhammed’in birinci kuşaktan torunları olan İmam Hasan ve İmam Hüseyin ile başlayan peygamber soyu, On iki İmam ile devam etmiştir. Günümüzde ise, bu soydan gelen Alevi Dedeleri, Ehlibeyt inancını temsil etmektedir. Peygamberimizin yedinci kuşaktan torunu olan 8. İmam Ali Rıza, Ehlibeyt inancının Orta Asya toplumlarına taşınmasında önemli bir rol oynamıştır.”

ON İKİ İMAMLAR

“Alevilikte, Hz. Muhammed’in (SAV)torunları olan Hz. Ali’nin soyundan gelen On iki imam büyük bir öneme sahiptir. Bu imamlar, sadece dini liderler değil, aynı zamanda toplumsal ve ahlaki değerlerin temsilcileridirler.”

“Ali Sevgisi: Alevi inancında Hz. Ali, merkezi bir konuma sahiptir. O’na sevgi, saygı ve derin bir bağlılık duyulur. Sadece peygamberimiz Hz. Muhammed’in damadı ve halifesi olmakla kalmaz, aynı zamanda onunla birlikte ilahi sıfatların tecelli ettiği bir nur olarak görülür. Aleviliğin temel ilkelerinin ve değerlerinin şekillenmesinde büyük rol oynamıştır.”

“On İki İmam: Hz. Ali ve soyundan gelen on bir imamla birlikte toplam on iki imam, Alevi inancında kutsal kabul edilir. Onlar, adaletin, bilginin ve erdemin sembolüdür. Bu imamların her biri, Hz. Ali’den aldıkları manevi mirası devam ettirmiş ve İslam dünyasına örnek, Alevi toplumuna da rehberlik etmiştir.”

On iki İmamlar:

“1-Hz. Ali (599-661), 2-İmam Hasan (624-670), 3-İmam Hüseyin (626-680), 4-İmam Zeynel Abidin (658-713), 5- İmam Muhammed Bakır (676-734), 6-İmam Cafer-i Sadık (699-765), 7-İmam Musa Kazım (745-799), 8-İmam Ali Rıza (765-818), 9- İmam Muhammed Taki (810-835), 10-İmam Ali Naki (827-868), 11-İmam Hasan El Askeri (846-874), İmam Muhammed Mehdi (868-Sır)”

Cem Vakfı tarafından yayınlanan “Alevilik Bilinmelidir” isimli kitapçıktan aktardığımız birinci bölümü tamamlamış olduk. Yararlı olması dileği ile…