ALEVİ TEOLOJİSİ (2) ALEVİLİĞİN TEMEL İLKELERİ

Önceki makalemizde Cem Vakfı tarafından Kocaeli Büyükşehir Belediyesinin katkıları ile yayımlanan “ALEVİLİK BİLİNMELİDİR, Alevilik Kronolojisi ve Teolojisi” isimli kitapçıkta Ehlibeyt ve On iki İmamların Alevi İslam inancındaki yeri ve önemini anlatmıştık. Bugünkü bölümde ise, Alevilikteki Temel İlkelerinin özetini sunacağız. Ancak bu bölüme geçmeden önce sıkça sorulan “HERKES ALEVİ OLABİLİR Mİ?” sorusuna cevap verelim. İlgili kitapta bu soruya şöyle cevap verilmektedir:

“Alevilik, bir ırk ya da soy değil, evrensel ilkeler üzerine kurulu bir inanç sistemidir. Herkes, bu ilkeleri benimseyerek Alevi olabilir. Alevi olmak için Alevi bir aileden gelmek şart değildir. Asıl önemli olan Hz. Ali’nin yolunu izlemek, Allah-Muhammed-Ali birliğini kabul etmek ve bu yolda ilerlemektir.”

“Alevilik, kan bağı yerine inanç bağı ister. Alevilik ilkeleri, evrensel ve değişmezdir. Bu ilkeleri benimseyen, Hz. Ali’ye Allah’ın velisi olarak inanan ve onun yolunda yürüyen herkes Alevi sayılır.”

“Alevi bir ailede doğan bir kişi, bu inanca daha yatkın bir zeminde yetişir. Ancak Alevi olmanın asıl şartı, bu ilkelere gönülden inanmak ve hayatını bu inanç doğrultusunda şekillendirmektir.”

“Yol inancına göre, bir kişi sonradan Alevi olabilir ancak sonradan dede (inanç önderi) olamaz. Dedelik, Hz. Muhammed bağlantısıyla Hz. Ali’nin soyundan gelip, uzun yıllar süren bir eğitim, deneyim ve manevi olgunlaşma sürecinin sonunda elde edilen bir makamdır.”

“Özetle, Alevilik, herkese açık, kapsayıcı bir inanç sistemidir. Önemli olan, bu inancın temel ilkelerini benimsemek ve hayatını bu ilkeler doğrultusunda yaşamaktır.”

Prof. Dr. Ali Yaman, Prof. Dr. Caner Işık, İlahiyatçı Mustafa Cemil Kılıç, Alevi Dedesi Mesut Yıldırım ve Cem Vakfı Genel Başkanı Sayın Ahmet Rasim Tükek’ten oluşan bir kurul tarafından hazırlanan eserde, Alevilikteki temel ilke ve inançlar konusunda ise şu bilgiler verilmektedir:

“Alevilik, İslam’ın zengin ve çeşitli yorumlarından biri olup, kendine özgü bir inanç ve yaşam biçimine sahiptir. Temel olarak, Alevilik, Allah’ın birliğine, Kur’an’ı Kerim’in Hak bir kitap olduğuna, Hz. Muhammed’in peygamberliğine ve Hz. Ali’nin velayetine inanır.”

ALEVİLİKTEKİ TEMEL İLKELER

“Tevhid: Alevilik tıpkı diğer İslam mezhepleri gibi, Allah’ın birliğine ve tekliğine inanır. Ancak, Alevilikte Allah’a ulaşmak için aracıya ihtiyaç duyulmaz, kişi doğrudan Tanrı ile iletişim kurabilir.”

“Adalet ve Eşitlik: Alevilikte adalet ve eşitlik temel değerlerdir. Tüm insanlar, cinsiyet, ırk, sosyal statü gibi farklılıklarına bakılmaksızın eşit haklara sahiptir. Toplumsal adalet ve insan hakları, Alevi inancının önemli bir parçasıdır. Hz. Ali’nin “Devletin dini adalettir” sözü bütün yapılar için temel ilke kabul edilir.”

“Kulluk ve Sevgi: Alevilik, Allah’a, Kur’an’ı Kerim’in Hak bir kitap olduğuna ve On iki İmamlara (Hz. Ali ve soyundan gelenlere) derin bir sevgi ve saygı duyar. Bu sevgi, sadece kişisel bir duygu değil, aynı zamanda toplumsal bir sorumluluk olarak görülür.”

Aleviliğin Diğer Özellikleri:

“Tasavvufi Yorum: Alevilik, Kur’an’ın zahiri anlamının yanı sıra tasavvufi (içsel) anlamlarına da önem veriri. Tasavvufi öğreti dört kapı kırk makam içinde kişinin manevi yolculuğuna bağlı olarak anlama kavuşur.”

“Ahiret İnancı: Aleviler geleneksel İslam yorumunun ötesinde devir nazariyesini kabul ederek öte dünyaya, hesap gününe, cennet ve cehenneme inanır. “Devri daim olsun” sözü ile anlamlı olan bu inanç öte dünyayı reddetmeden kıyamete kadar verilen sürenin devam eden bir süreç olduğun kabul eder.”

“Toplumsal Dayanışma: Alevilik, toplumsal dayanışmayı ve birliği ön planda tutar. Cem evleri, insanların bir araya gelerek sorunlarını paylaştığı ve birbirlerine destek olduğu yerlerdir. İbadetin kadın erkek ayrımı olmaksızın bir arada yapılması, bu dayanışmanın güzel örneklerindendir.”

“Hoşgörü: Alevilik, farklı inançlara ve kültürlere karşı hoşgörülü bir tutum sergiler. Bu hoşgörülü tutumundan dolayı tıpkı Hz. Ali döneminde olduğu gibi, toplumun dışlanmış kesimleri Alevilerin sağladığı hoşgörü ortamında hayatiyet bulur.”

“Özetle, Alevilik İslam’ın evrensel mesajlarını kendi kültür ve coğrafyalarına özgü bir şekilde yorumlamış, insanın iç dünyasına, sevgiye, eşitliğe ve toplumsal adalete önem veren zengin bir inanç sistemidir.”

Cem Vakfının yayımladığı ilgili eserdeki ikinci bölümü tamamladık. Gelecek bölümde, Dedelik makamı ile Musahipliği anlatacağız. Yararlı olması dileği ile…