HARUT VE MARUT: İNSANIN İMTİHANI VE EZOTERİK MİRAS

Babil'in kadim topraklarından yükselen, Kur'an-ı Kerim'de (Bakara Suresi, 102. ayet) zikredilen Harut ve Marut kıssası, sadece dini bir anlatı olmanın ötesinde, insan ruhunun derinliklerine ve kozmik düzenin sırlarına ışık tutan zengin bir ezoterik ve manevi mirasa sahiptir. Bu iki figür, sınırların muğlaklaştığı, ilahi iradenin ve insani seçimin kesiştiği zorlu bir imtihanın sembolüdür.

I. Bilgi ve Sorumluluk: Ezoterik Kırılma

Harut ve Marut, geleneksel olarak Babil'e, insanları imtihan etmek ve sihrin tehlikelerine karşı uyarmak üzere gönderilen iki melek olarak kabul edilir. Ancak bu anlatı, basit bir "iyi-kötü" ayrımının çok ötesindedir. Onların öğrettiği şey, "karı ile kocanın arasını açacak" türden yıkıcı güçler olsa da, her öğretinin başında insanları "Biz ancak bir fitneyiz, sakın inkâr etme!" diye uyarmaları, meselenin özünü teşkil eder. Ezoterik bakış açısıyla, sihir (büyü), gizli bilimler ya da derin bilgi (İlm-i Ledün) olarak görülebilir. Harut ve Marut, insana verilmesi yasaklanmış ya da yüksek sorumluluk gerektiren bir kozmik gücün anahtarını temsil eder. Bu, bilginin nötr doğasını ve onu kullananın niyetine göre ya inşa edici ya da yıkıcı hale gelebileceğini vurgular. İnsan, bu güce sahip olduğunda, onu ne için kullanacağını seçerek özgür iradesini en keskin şekilde sınamış olur. Bu, her inisiyenin karşılaştığı temel ikilemdir: Gücü, ilahi düzene hizmet etmek için mi, yoksa kişisel nefsin arzularını tatmin etmek için mi kullanmak?

II. Melek/İnsan İkilemi: Manevi Düşüşün Arketipi

Kıssanın bir diğer katmanı, meleklerin (saf ruhaniyetin) dahi şehvet ve hırs gibi insani duygularla sınanabileceği yönündeki İsrailiyat kaynaklı rivayetlerdir. Bu rivayetlere göre, melekler, insanların yeryüzündeki kötülüklerini eleştirdiklerinde, kendilerine nefis verilerek dünyaya indirilmiş ve Zühre (Venüs) adlı bir kadın tarafından sınanmışlardır. Bu, manevi düzlemde bir arketipi ifade eder: Düşüş. Melekler, masumiyetlerini kaybedip insanlaşarak, insanlığın günah potansiyelini bizzat deneyimlerler. Harut ve Marut, bu bağlamda, yüksek bir bilinç seviyesinden aşağı bir bilinç seviyesine inmenin ve maddi dünyanın cazibesine kapılmanın manevi sonuçlarını simgeler. Onların Babil'deki kuyuda baş aşağı asılı cezaları, bu düşüşün ve bilgelikle kirlenmiş bir vicdanın ebedi ıstırabının güçlü bir metaforudur.

III. Zerdüşti ve Sümer Bağlantıları: Kültürel Kökler

Harut ve Marut isimlerinin kültürel ve dilbilimsel kökenleri, hikâyenin ezoterik derinliğini artırır. Bazı araştırmacılar, bu isimleri Zerdüştiliğin ölümsüz melekleri (Ameşa Spenta) olan Haurvatât (Bütünlük/Sağlık) ve Ameretât (Ölümsüzlük) ile ilişkilendirir. Bu bağlantı, Harut ve Marut'un, başlangıçta kozmik düzenin, yaşamın ve ölümsüzlüğün koruyucuları gibi yüce manaları temsil ettiğini düşündürür. Hikâyenin İslamî ve apokrif rivayetlerdeki "düşüş" teması, bu yüce arketipin, zamanla "yoldan çıkaran" bir güce dönüşmesinin kültürel, manevi ve inançsal bir kaydıdır. Bu, kadim bilgeliğin, yanlış ellerde veya yanlış niyetle kullanıldığında nasıl zehirli bir güce dönüşebileceğinin evrensel bir dersidir.

Seçimin Yüceliği ve Tehlikesi

Harut ve Marut kıssası, profesyonel bir manevi analizde, insana dair en kritik konuyu ortaya koyar: Özgür İrade ve Sonuçları. Onlar, insanın ne kadar bilgi edinirse edinsin, en büyük sınavının ahlaki seçim olacağını anlatır. Kendini bilme yolculuğunda, edinilen her bilgi ve güç, iki ucu keskin bir kılıçtır. Harut ve Marut, Babil'in tozlu kuyusundan, her birimizin kendi iç Babil'imizde, bilgiyi aydınlanma için mi yoksa yıkım için mi kullanacağımız konusunda sürekli bir imtihan altında olduğumuzu hatırlatan kadim öğretmenlerdir.

Kaynakça:

1. Kur'an-ı Kerim, Bakara Suresi, 102. Ayet.

2. TDV İslâm Ansiklopedisi (Diyanet Vakfı), "Hârût ve Mârût" Maddesi. (Klasik İslami literatür ve tefsir görüşleri için temel kaynak).

3. Çığ, Muazzez İlmiye. İnanılanlar ve Gerçekler. (Sümer ve Akkad kökenlerine dair karşılaştırmalı mitoloji yaklaşımları).

4. Turan, Maşallah. "Hârût-Mârût Kıssasının Kritiği." (Farklı tefsir yaklaşımları ve İsrâiliyat eleştirisi üzerine akademik çalışma).

5. Zaehner, R. C. The Teachings of the Magi. (Harut ve Marut'un Zerdüştîlikteki Haurvatât ve Ameretât bağlantılarına dair referanslar).

6. Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî. Mesnevî. (Kıssanın divan edebiyatına ve tasavvufa yansıyan manevi yorumları).