MANEVİ RÜTBE: GÖNLÜN MAKAMLARI VE HAKİKAT YOLUNUN TAÇLARI

İnsan, doğduğu anda eline bir unvan, bir apolet veya bir “manevi rütbe” verilmez.

Fakat hakikate yolculuk başladığında, her adımda görünmeyen bir terazi çalışır. Bu terazi, ne maddeyi ne de şekli tartar; niyeti, hal ve kal dengesini ölçer. Tasavvufta buna “makam” denir, ezoterik öğretilerde ise “inisiyasyon seviyesi” ya da “ruhî derece” olarak anılır.

Manevi rütbe, görünürde bir kıyafet, bir mevki ya da bir etiket değildir. Aksine, kalbin safiyetinden ve kişinin Hak’ka olan yakınlığından doğar.

Mevlânâ’nın dediği gibi: “Üstünlük, ne giydiğin kaftandadır ne de taktığın taçta; üstünlük, kalbin içindeki sırdadır.”

Tasavvufta bu yolculuk, Dört Kapı Kırk Makam öğretisiyle ifade edilir:

• Şeriat kapısı: Yolun disiplini.

• Tarikat kapısı: Yolun eğitimi.

• Marifet kapısı: Yolun bilgisi.

• Hakikat kapısı: Yolun özü.

Her kapı, talibe hem bir imtihan hem de bir ödül sunar.

Manevi rütbe, işte bu kapıları aşarken elde edilen görünmez nişanlar gibidir.

Ama fark şudur ki: Bu nişanlar yalnızca Allah’ın katında geçerlidir; insanın gözüne gösterilmez.

Ezoterik geleneklerde de benzer bir yapı vardır. Hermetik okulda ya da kadim Mısır misterlerinde derece atlamak; semboller, ritüeller ve içsel dönüşümlerle olur. Ancak bu dereceler, sadece dışsal törenlerle değil, kişinin kendi iç âleminde geçirdiği ölüm ve diriliş deneyimleri ile hak edilir.

Aslında manevi rütbe, kibirli bir yükselme değil, alçakgönüllü bir derinleşme sürecidir.

İnsan, Hakk yolunda yükseldikçe, varlığının aslında bir hiçlik olduğunu daha derinden idrak eder. Bu yüzden en yüksek rütbeye ulaşanlar, kendilerini “en alttan” sayarlar.

Yunus Emre’nin şu sözü, bu sırra ayna tutar:

“Tahtı bırakıp yerlere oturanı gördüm; O, sultanların sultanı idi.”

Bugün modern dünyada rütbe, genellikle gösterişli bir koltuk veya yüksek bir unvanla ölçülüyor.

Oysa manevi rütbe, bir gecede gözyaşlarınla, kimsenin bilmediği bir iyilikte, nefsini susturduğun bir öfke anında verilir.

Bu rütbeyi ne madalya taşır ne de tarih kitabı yazar; onu yalnızca Hak bilir.

Sonuçta, manevi rütbe arayışı aslında kendine dönmek, özdeki ilahi kıvılcımı keşfetmek demektir.

Yol uzundur, kapılar çoktur, imtihanlar ağırdır. Ama her bir kapının ardında, seni bekleyen daha derin bir huzur, daha saf bir aşk vardır.

Ve o aşk, en yüce rütbedir.

Kaynakça:

1. Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî – Mesnevi, Beyitler 1-50, Şefik Can Çevirisi, İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2014.

2. Abdülkadir Geylânî – Fütûhu’l-Gayb, İstanbul: İnsan Yayınları, 2016.

3. Yunus Emre – Divan, MEB Klasikleri, 2007.

4. Schuon, Frithjof – Tasavvuf: Hakikatin Şekli ve Özleri, İstanbul: İnsan Yayınları, 2001.

5. Hall, Manly P. – The Secret Teachings of All Ages, Los Angeles: Philosophical Research Society, 2005.

6. Burckhardt, Titus – An Introduction to Sufi Doctrine, World Wisdom, 2008.