TASAVVUFTA AHLÂKI YÜCELTMENİN ŞARTLARI

Tasavvuf, yalnızca bir inanç disiplini değil; insanın özüyle, kalbiyle ve Hakikat’le kurduğu derin bir irtibat sanatıdır.

Bu yolculukta “ahlâk” yalnızca toplumsal bir erdem değil, ilahi bir aynaya dönüşme sürecidir.

Çünkü gerçek ahlâk, Hakk’ın ahlâkı ile ahlâklanmak demektir.

Ahlâkı yüceltmek, dış görünüşteki davranışları düzeltmekten çok daha öte, nefsi terbiye edip kalbi saflaştırma gayretidir.

Nefis, kendi çıkarını ve egosunu merkeze aldığında, insanın iç âlemi bulanır.

Bu bulanıklığı gidermek ise ancak tezkiye (arınma) ve tasfiye (temizleme, saflaştırma) ile mümkündür. Bu yüzden tasavvufta ahlaki yücelişin ilk şartı, kişinin kendi iç karanlığıyla yüzleşmesidir.

İkinci şart, “riyâzet”tir yani benliğin dizginlenmesi. Yeme, içme, konuşma ve arzuda ölçülü olma hâlidir bu.

Çünkü aşırılıklar, kalbin aynasında lekeler oluşturur. Mevlânâ’nın dediği gibi:

“Ahlâk, gönül aynasındaki pası silmekle başlar.”

Üçüncü şart, “sohbet”tir kamil bir mürşidin ve ahlâklı dostların meclisinde bulunmak.

Çünkü insan, birlikte bulunduğu kimselerin hâlini alır. Kalpler birbirine geçer, hâller sirayet eder.

Sufiler bu hâle “kalabalıkta yalnızlık” olarak tarif eder; kişi dünyada yaşarken bile içsel bir edep içinde kalır.

Son şart ise “ihlâs”tır yapılan her güzel fiilin Allah rızası için yapılması.

Gösteriş, övgü ve çıkar beklentisi, amelin nurunu söndürür. Hakiki ahlâk, karşılık beklemeksizin sevmek, affetmek ve hizmet etmektir.

Bu dört esas tezkiye, riyâzet, sohbet ve ihlâs birleştiğinde, insanın gönlü ilahi bir aynaya dönüşür.

Artık o kimse, sözleriyle değil, hâliyle öğretir. Tasavvufta ahlâkı yüceltmek, insanın “ben”den “O”na dönüşmesidir.

Çünkü nihayetinde, yüceltilen ahlâk değil; o ahlâkın kaynağı olan İlahi Nurdur.

Kaynakça:

1. İmam Gazâlî, İhyâ-u Ulûmiddîn

2. Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Mesnevî

3. Abdülkadir Geylânî, Fütûhu’l Gayb

4. Ahmed er-Rifâî, Rifâî Risaleleri

5. İbn Arabî, Fütûhâtü’l Mekkiyye

6. Mustafa Kara, Tasavvuf ve Tarikatlar Tarihi

7. Mahmud Erol Kılıç, Sûfî ve Dil